AI: van gebruiker naar samenwerker
In een eerder blog deelde ik welke AI-tools ik dagelijks gebruik bij Dizain. Van Claude Sonnet voor creatief schrijven tot Perplexity.ai voor research en NotebookLM voor het analyseren van grote hoeveelheden data. Maar in dit blog wil ik het hebben over iets anders: niet welke tools ik gebruik, maar hoe ik ze gebruik. De filosofie erachter dus.
Want als je zo’n arsenaal aan AI-gereedschap tot je beschikking hebt, is de vraag niet meer welke tool je gebruikt, maar hoe je denkt over het samenwerken met AI. Dat brengt me bij een aanpak die mijn werkwijze vormgeeft: ‘AI Fluency’ en het zogenaamde ‘4D framework’.
Sorry, geen handige, direct toepasbare AI-tips zoals het vorige blog dus, maar wel belangrijk. Blijf dus even lezen… 🙂
Wat is AI Fluency eigenlijk?
De beste vertaling van AI Fluency is voor mij ‘AI-geletterdheid’. Te vergelijken met digitale geletterdheid. Waar digitale geletterdheid draait om slim omgaan met computers en internet, is AI-geletterdheid het slim omgaan met AI.
AI Fluency gaat veel verder dan het kennen van een rijtje prompts of het gebruiken van bijvoorbeeld ChatGPT. Het is de vaardigheid om effectief, efficiënt, ethisch en veilig samen te werken met AI-systemen. Anthropic – het bedrijf achter mijn favoriete AI-toepassing Claude – heeft hier een framework (kader) voor ontwikkeld, samen met wetenschappers van verschillende universiteiten.
“AI Fluency is de vaardigheid om effectief, efficiënt, ethisch en veilig samen te werken met AI.”
Het mooie aan dit framework is dat het niet gaat om specifieke tools, maar om een manier van denken die je kunt toepassen op elke AI die je tegenkomt. Of je nu werkt met Claude, ChatGPT, Gemini of welke nieuwe tool er morgen ook opduikt.
AI Fluency betekent dat je AI niet ziet als een vervanger van je eigen vaardigheden, maar als een slimme samenwerkingspartner. Het gaat om het ontwikkelen van de menselijke vaardigheden die je nodig hebt om deze samenwerking succesvol te maken.
Het 4D Framework
De kern van AI Fluency wordt gevormd door vier kernvaardigheden, de ‘4D’s’: Delegation, Description, Discernment en Diligence. Het is het netwerk van vaardigheden die samen je AI Fluency bepalen.
1. Delegation: wat laat je doen, wat doe je zelf?
‘Delegation’ gaat over strategisch nadenken over wat je wel en niet aan AI overlaat. Dit begint met ‘Problem Awareness’: wat zijn je doelen eigenlijk? Wat zijn je criteria voor succes? En pas daarna: waar kan AI helpen?
In mijn dagelijkse praktijk betekent dit bijvoorbeeld dat ik bij het schrijven van een merkstrategie de conceptuele doorvertaling en creatieve invalshoeken zelf doe, maar AI wel laat helpen bij het uitwerken van persona’s op basis van onderzoeksdata. Of bij het schrijven van blogs: ik bedenk de hoofdstructuur en kernboodschap, maar zet Claude in voor het uitwerken van voorbeelden of het verfijnen van bepaalde paragrafen.
“De kunst is om te begrijpen wat je unieke menselijke toegevoegde waarde is – en die niet uit handen te geven.”
2. Description: duidelijk maken wat je wilt
‘Description’ draait om helder communiceren met AI-systemen. Het framework onderscheidt drie onderdelen:
- Product: Wat wil je dat de AI maakt? Niet alleen het wat, maar ook waarom en voor wie.
- Process: Hoe moet AI de taak aanpakken? Welke stappen, welke methodiek?
- Performance: Hoe moet AI zich gedragen? Welke toon, welke stijl, welke mate van detail?
Een voorbeeld uit mijn eigen werk: als ik Claude vraag om een tekst te herschrijven voor een Noordelijk publiek, geef ik niet alleen het gewenste eindresultaat mee (Product: ‘herschrijf deze tekst’), maar ook de aanpak (Process: ‘focus op concrete voordelen, vermijd jargon’) en het gewenste gedrag (Performance: ‘gebruik korte zinnen en een nuchter-directe toon, zoals we hier in het Noorden gewend zijn’).
Vaak zijn mijn prompts veel gedetailleerder dan dit, maar ze bevatten altijd deze onderdelen.
3. Discernment: kritisch kijken naar de output van AI
Hier wordt het écht belangrijk. ‘Discernment’ is het kritisch evalueren van wat AI maakt. En dan niet alleen op feitelijke juistheid, maar op dezelfde drie niveaus:
- Product: Is de output kwalitatief goed? Klopt het, is het relevant, past het bij de doelgroep?
- Process: Heeft de AI een logische denkweg gevolgd? Zijn er gaten in de redenering?
- Performance: Heeft de AI zich gedragen zoals gevraagd? Was de communicatiestijl effectief?
Dit is wat veel mensen moeilijk vinden. Ze nemen AI-output klakkeloos over, of gooien het meteen weg. Discernment betekent dat je leert om genuanceerd te kijken naar wat bruikbaar is en wat niet.
4. Diligence: verantwoordelijkheid en transparantie
De vierde D gaat over verantwoord handelen. Het betekent dat je transparant en eerlijk bent over je AI-gebruik, dat je verantwoordelijkheid neemt voor het eindresultaat, en dat je oog hebt voor ethische aspecten. Dit is vaak nog een heet hangijzer. Veel organisaties vinden het moeilijk om toe te geven dat ze AI gebruiken. Alsof het iets is om je voor te schamen. Dat begrijp ik niet zo goed. Het is een krachtig hulpmiddel, mits goed gebruikt.
In de praktijk betekent dit bijvoorbeeld dat ik open ben over wanneer en hoe ik AI heb gebruikt bij onderzoek of conceptontwikkeling. En dat ik altijd verantwoordelijk blijf voor wat ik aflever, ook als AI heeft meegeholpen.
Drie manieren van samenwerken met AI
Het framework onderscheidt ook drie verschillende manieren van mens-AI interactie:
- Automation: De AI voert specifieke taken uit op basis van jouw instructies. Denk aan het samenvatten van meeting notes of het uitschrijven van bullet points tot volledige teksten.
- Augmentation: AI en jij werken samen als partners. Je brainstormt samen, bouwt ideeën uit, en gebruikt AI als creatieve sparringpartner.
- Agency: Je traint AI om bepaalde taken steeds op dezelfde manier aan te pakken, zodat het zelfstandig kan werken zonder dat je elke keer nieuwe instructies hoeft te geven.
Automation gaat bij mij inmiddels bijna automatisch. Ik doe niet anders meer: dit is zoveel effectiever dan het zelf doen. Meeting notes maak ik nu bijvoorbeeld sneller en gedetailleerder dan voor het AI-tijdperk.
Augmentation is ook mijn dagelijkse praktijk geworden. Mensen vragen me weleens: ‘Heb je hierbij AI gebruikt?’ En dan zeg ik: ‘Ik doe niet anders meer.’ AI is een verlengstuk van mij geworden waardoor ik er nooit meer alleen voorsta. Ik noem mezelf ook wel gekscherend: AIrik.
Qua Agency zit ik vooral nog in de experimenteerfase. Ik ben momenteel volop MCP-servers aan het uitproberen om AI-tools aan elkaar te knopen. Waarbij ik AI ook gebruik voor het coderen. En dat is erg handig, want ik kan namelijk helemaal niet coderen…
Hoe dit mijn perspectief heeft veranderd
Sinds ik bewust met dit framework werk, kijk ik anders naar AI. Waar ik een paar jaar terug vooral tools zag die me tijd konden besparen, zie ik nu échte samenwerkingspartners die mijn creatieve en strategische mogelijkheden uitbreiden. Die mijn werk beter maken.
Een concreet voorbeeld: voor een recente merkpositionering gebruikte ik AI niet om ‘even snel een positionering te maken’, maar als onderzoekspartner die me hielp patronen te herkennen in persona’s, als sparringpartner voor het toetsen van strategische keuzes, en als schrijfhulp voor het uitwerken van merkrichtlijnen.
Het resultaat? Een veel rijkere en doordachtere positionering dan ik alleen had kunnen maken, maar ook een resultaat dat echt van mij blijft – met mijn expertise, mijn creatieve inzichten en mijn verantwoordelijkheid.
“Een resultaat dat echt van mij blijft – met mijn expertise, mijn creatieve inzichten en mijn verantwoordelijkheid.”
Krachtige wisselwerking
De grootste kracht van de toepassing van het framework is hoe Description en Discernment voortdurend op elkaar inwerken. Je beschrijft wat je wilt, evalueert kritisch wat je krijgt, en verfijnt vervolgens je beschrijving op basis van die evaluatie.
Deze aanpak is ook een tweede natuur geworden. Bij het ontwikkelen van campagneconcepten werk ik bijvoorbeeld vaak in meerdere rondes met tools als Claude, Perplexity en Manus: eerst een brede verkenning van mogelijke richtingen, dan een kritische evaluatie van welke richtingen het beste aansluiten bij de merkstrategie, gevolgd door een meer gerichte uitwerking van de meest kansrijke concepten.
Elke ronde leer ik beter hoe ik mijn vragen moet stellen en waar ik op moet letten in de antwoorden. Dat maakt het samenwerken met AI steeds effectiever.
Ik pleit ervoor dat mensen in ons vak – marketeers, strategen, creatieven en vooral ook studenten die zich met ons vak gaan bezighouden – zich bewust zijn van AI Fluency en het 4D Framework. Niet omdat AI ons gaat vervangen, maar omdat het onze mogelijkheden zo enorm kan vergroten.
Een voorbeeld: bij Dizain werken we regelmatig aan complexe merkstrategieën waarbij we grote hoeveelheden kwalitatief onderzoek moeten analyseren. Met NotebookLM herken ik in een paar uur patronen die me anders dagen zouden kosten. Maar dat kan alleen als ik weet hoe ik de juiste vragen stel (Description), kritisch kijk naar de antwoorden (Discernment), en bewust kies wat ik wel en niet aan de AI overlaat (Delegation).
Het framework helpt me ook om ethische vragen te stellen. Wanneer vermeld ik AI-gebruik? Hoe zorg ik ervoor dat mijn eigenlijke toegevoegde waarde overeind blijft? Hoe voorkom ik dat ik AI-output doorgeef zonder eigen toetsing?
Een paar tips
Wil je zelf aan de slag wilt met dit framework? Dan zijn dit een paar praktische startpunten, waarbij tip 2 voor mij de allerbelangrijkste is:
1. Voordat je een AI-tool opent: denk na over je doelen en waar AI toegevoegde waarde kan bieden. Maak onderscheid tussen taken die AI goed kan en werk waar jouw menselijke expertise essentieel is.
2. Neem de tijd om AI veel context te geven, je proces toe te lichten en het gewenste gedrag te specificeren. Dit voelt in het begin tijdrovend, maar levert op termijn veel betere resultaten op.
3. Train jezelf om de AI-output systematisch te evalueren. Niet alleen ‘is dit goed of slecht’, maar ‘wat werkt wel, wat niet, en waarom?’
4. Wees open over je AI-gebruik, neem verantwoordelijkheid voor het eindresultaat en blijf ethische overwegingen meewegen.
Tot slot
Wat ik goed vind aan dit framework: het draait niet om de nieuwste AI-tools of de slimste prompts. Het gaat om weloverwogen keuzes maken over hoe je deze krachtige technologie inzet. Het heeft mij geholpen om van iemand die AI-tools gebruikt te veranderen in iemand die samenwerkt met AI. En die samenwerking maakt mijn werk niet alleen efficiënter, maar ook creatiever en strategisch sterker.
Ben je benieuwd hoe je AI Fluency kunt ontwikkelen voor jouw specifieke situatie? Of wil je sparren over hoe dit framework kan helpen bij jullie marketing- en communicatie-uitdagingen? Neem gerust contact op. Je kunt me bereiken via erik@dizain.nl of bel naar 050-3112409.
Erik Meijerink
Erik is onze creatief strateeg en copywriter. In de Noordelijke bureauwereld is hij een van de voorlopers in de toepassing van AI-tools in marketingstrategie, conceptontwikkeling en tekst. Hij deelt zijn kennis regelmatig via trainingen en lezingen. En ja, AI is ook gebruikt bij het schrijven van dit blog. Volgens het 4D-framework uiteraard.
Meer weten over AI-fluency en het 4D-framework? Bekijk deze YouTube-playlist van Anthropic.
Blijf op de hoogte
Gefeliciteerd! Je bent onderaan de pagina. Dat betekent dat je wel heel graag wilt weten wat wij doen. Meld je aan voor onze nieuwsbrief en mis niets.